Ẩn mình giữa vùng đất cố đô thơ mộng, những ngôi nhà rường cổ kính dường như đang kể lại câu chuyện của hàng thế kỷ trước. Từng cột trèo, từng đường nét chạm khắc đều mang hơi thở của thời gian và dấu ấn văn hóa độc đáo. Bạn có bao giờ tự hỏi, điều gì khiến những ngôi nhà tại đây trở thành biểu tượng bất biến của vùng đất cố đô. Hãy cùng khám phá bí mật đằng sau vẻ đẹp mộc mạc mà kiêu hãnh của kiến trúc nhà Rường Huế – Nơi giao thoa giữa nghệ thuật, lịch sử và tâm hồn Việt Nam. 

Đôi nét về nhà Rường 

Nhà Rường xứ Huế trải qua với bề dày lịch sử lâu đời

Nhà Rường là một biểu tượng văn hóa kiến trúc đặc trưng của xứ Huế, mang đậm bản sắc và hồn cốt của vùng đất cố đô. Với bề dày lịch sử gần 400 năm với nửa thời gian đầu được làm Thủ phủ của Đàng Trong và sau đó trở thành chốn kinh kỳ của cả nước, nhà Rường Huế đã không ngừng tiếp thu, kế thừa và sáng tạo đồng thời kết hợp với phần lớn tinh hoa kiến trúc nhà Rường truyền thống của dân tộc Việt. 

Xem thêm: 

• Kiến trúc nhà vườn Việt Nam xưa
• Nhà vườn hay nhà phố: Góc nhìn từ xu hướng sống hiện đại
• Kết hợp vật liệu địa phương trong kiến trúc nhà vườn

Đặc điểm nổi bật trong kiến trúc nhà Rường Huế

Kết cấu và kiến trúc đặc trưng 

Nhà Rường xứ Huế đặc trưng bởi kết cấu 3 gian 2 chái

Tên gọi “rường” là cách gọi ngắn gọn của rường cột. Nhà Rường thường có cấu trúc chặt chẽ, sử dụng các cột kèo gỗ vững chắc, với cấu trúc thiết kế độc đáo dựa trên các mô hình chữ Đinh, chữ Công, chữ Khẩu và nội công ngoại quốc. Mái nhà Rường với kết cấu 2 lớp ngói chồng lên nhau. Thông thường, những căn nhà Rường Huế sẽ có 3 gian, 2 chai và có khoảng 56 cột. Mỗi cột được đặt vững chắc trên các tảng đá lớn, vừa tạo sự bền bỉ cho cấu trúc nhà, vừa ngăn chặn ẩm mốc và mối mọt hiệu quả. 

Kết cấu mái nhà Rường được lợp 2 lớp với độ dốc lớn phù hợp với điều kiện thời tiết mưa nhiều và khắc nghiệt tại đây. Mái được lợp bằng ngói liệt, ngói âm dương hoặc tranh. Tuy nhiên, dù được lợp bởi bất kỳ vật liệu nào, mái vẫn luôn được lợp dày, không chỉ giúp tăng khả năng cách nhiệt mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giữ bộ khung nhà được ổn định và bám chắc xuống nền nhà.

Trong kiến trúc nhà Rường Huế, bộ giàn trò và khung gỗ được xem là yếu tố cốt lõi, đóng vai trò chịu lực và nâng đỡ toàn bộ ngôi nhà. Cột – kèo – xuyên – xà sẽ được liên kết chặt chẽ thông qua hệ thống mộng gỗ, đảm bảo độ vững chắc vượt thời gian. Dù quy mô của ngôi nhà rường có lớn đến đâu, tất cả đều tuân thủ theo 3 nguyên tắc: vững chắc, tiện nghi và đảm bảo dung hòa trong kết cấu. 

Hoa văn chạm khắc tỉ mỉ

Nhà Rường Huế gây ấn tượng mạnh mẽ nhờ các chi tiết hoa văn được chạm khắc tỉ mỉ, tinh xảo

Nhà Rường Huế gây ấn tượng mạnh mẽ nhờ các chi tiết hoa văn được chạm khắc tỉ mỉ, tinh xảo trên từng bộ phận như cột, kèo, xuyên, xà. Những nét chạm khắc được lấy cảm hứng từ thiên nhiên như hoa sen, cây trúc, chim phượng hay các biểu tượng văn hóa truyền thống, nhằm tôn vinh vẻ đẹp giản dị nhưng trang nghiêm của ngôi nhà. Đây chính là yếu tố khiến nhà rường trở thành một tác phẩm nghệ thuật sống động và trường tồn với thời gian. 

Giá trị văn hóa và lịch sử của nhà Rường Huế

Có một câu nói khá nổi tiếng của nhà nghiên cứu Chu Sơn đã từng nói: “Nhà Rường còn thì Huế còn” – Đúng vậy, nhà Rường còn tồn tại và được bảo tồn thì bản sắc văn hóa Huế, với tất cả những giá trị lịch sử và truyền thống vẫn sẽ được giữ gìn và phát huy. Nói cách khác, nhà rường là một phần không thể thiếu trong hồn cốt Huế. Không chỉ giữ lại những ký ức về một thời kỳ lịch sử huy hoàng mà còn là biểu tượng của sự trường tồn và sức mạnh văn hóa của mảnh đất này. 

Bảo tồn và phát huy giá trị nhà Rường Huế

Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của nhà rường Huế không chỉ là nhiệm vụ mà còn là trách nhiệm đối với các thế hệ tương lai. Những ngôi nhà rường cổ ngày nay đang phải đối mặt với sự mai một do tác động của thời gian và sự phát triển của đô thị hóa. Vì vậy, các biện pháp như trùng tu, phục dựng và quảng bá giá trị kiến trúc cần phải được đẩy mạnh hơn nữa. 

Tổng kết

Nhà Rường xứ Huế là minh chứng sống động cho sự sáng tạo và bản sắc văn hóa đặc trưng của vùng đất cố đô. Qua chừng ấy năm những ngôi nhà Rường vẫn giữ được nét đẹp nguyên sơ, trở thành biểu tượng của sự trường tồn và giá trị truyền thống.