Không gian sống hiện nay ngày càng hướng đến sự thân thiện với thiên nhiên. Vậy tại sao chúng ta không cân nhắc sử dụng vật liệu tái chế trong kiến trúc và nội thất để vừa tối ưu không gian sống, vừa đóng góp vào sự phát triển bền vững? 

Vật liệu tái chế là gì?

Hàng năm có một lượng lớn phế thải xây dựng

Nhìn chung, trong thời đại công nghiệp hiện đại, công nghệ vật liệu tính đến nay đã có bước phát triển mạnh mẽ nhằm tạo ra các loại vật liệu sao cho phù hợp với nhu cầu của xã hội và ứng dụng vào nhiều lĩnh vực trong cuộc sống. Song song đó, tính bền vững và khái niệm kinh tế tuần hoàn đã đặt ra một bài toán mà chúng ta cần phải giải quyết, đó là làm thế nào để gia tăng tuổi thọ hay vòng đời của các sản phẩm hoặc nguyên liệu tạo ra chúng. 

Tại Việt Nam cũng đã bắt đầu nghiên cứu về phương pháp tái chế và ưu tiên sử dụng vật liệu thải từ các công trình bị tháo dỡ. Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển, việc quy hoạch đô thị là vấn đề đã, đang và sẽ tiếp tục xảy ra, điều này luôn tạo ra một lượng lớn chất thải xây dựng. Theo nghiên cứu của Ngo et al (2018) phế thải công trình chủ yếu bao gồm đất, sỏi, cát, bê tông, gạch và chiếm khoảng 90% tổng số vật liệu thải. 

Tóm lại, vật liệu tái chế là những vật liệu đã qua sử dụng nhưng vẫn có thể tái sử dụng thông qua các quy trình biến đổi thành các sản phẩm có ích cho con người. Vật liệu tái chế trong thiết kế nội thất được chia thành 2 nhóm chính, bao gồm:

• Nhóm 1: Các loại bê tông, vữa xây dựng, gốm sứ và các loại rác thải xây dựng,….
• Nhóm 2: Gỗ, kim loại, thạch cao, thủy tinh và các sản phẩm của ngành công nghiệp hiện đại,…. 

Mỗi loại vật liệu sẽ có phương pháp tái chế riêng biệt, nhằm thay thế vật liệu tự nhiên, giảm lượng rác thải ra môi trường và hạn chế sử dụng nguyên liệu thô. 

Lợi ích của việc sử dụng vật liệu tái chế trong thiết kế nội thất

Thứ nhất, sử dụng vật liệu tái chế trong kiến trúc và thiết kế nội thất đóng góp một lợi ích to lớn trong việc giảm lượng chất liệu thải ra hàng năm, góp phần bảo vệ môi trường. Khi lựa chọn các vật liệu tái chế thay vì các nguyên vật liệu mới, đã góp một phần không nhỏ trong việc giảm thiểu khai thác tài nguyên, giúp bảo vệ hệ sinh thái và giảm thiểu lượng lớn khí thải carbon. 

Thứ hai, giúp tiết kiệm chi phí thay vì bạn phải tốn một lượng lớn chi phí khi mua các loại vật liệu mới. Bởi nhiều vật liệu tái chế được thu mua với giá rẻ hoặc bạn có thể tận dụng bất kỳ những món đồ cũ trong nhà. 

Cuối cùng, vật liệu tái chế đem đến cảm giác độc đáo và khác biệt trong thiết kế nội thất. Không gian nội thất sử dụng vật liệu tái chế không chỉ mang đến vẻ đẹp gần gũi với thiên nhiên mà còn giúp tạo nên không gian ấm cúng và độc đáo, phản ánh được gu thẩm mỹ và phong cách riêng của người sử dụng. 

Các loại vật liệu thường được tái sử dụng trong thiết kế nội thất 

Gỗ tái chế

Gỗ là vật liệu tái chế phổ biến 

Gỗ chủ yếu là từ hoạt động xây dựng, sản xuất đồ nội thất, rác thải sinh hoạt. Quản lý chất thải nhanh chóng nổi lên như một giải pháp vì chất thải gỗ rất phổ biến và đến từ nhiều nguồn khác nhau. Vì việc chỉ đốt hoặc lấp đầy bãi rác là không hiệu quả, nên nhiều doanh nghiệp đang hướng đến tái chế gỗ trong tất cả các lĩnh vực bao gồm cả kiến trúc và thiết kế nội thất. 

Hiện nay, gỗ tái chế được tạo ra từ phương pháp nghiền nhỏ hoàn toàn để tạo nên các tấm MDF (Medium Density Fiberboard). Đây được là loại nguyên liệu quan trọng trong việc sản xuất đồ gỗ nội thất hiện đại. Góp phần làm giảm nhu cầu khai thác gỗ mới, mang đến những sản phẩm bền vững, thân thiện với môi trường và đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ ngày càng cao trong thiết kế nội thất. 

Gạch, đá và ngói nhà cũ

Thông thường gạch, đá và ngói nhà cũ thường được tái sử dụng cho lát nền, ốp tường hoặc làm các chi tiết trang trí. Có nhiều công trình nổi tiếng trên thế giới sử dụng gạch, đá và ngói cũ trong thiết kế. 

Điển hình là công trình nhà ở Fuelle Roga tại Paraguay, do OMCM Arquitectos đảm nhiệm vai trò thiết kế. Ngôi nhà ban đầu gặp phải nhiều vấn đề nghiêm trọng về  cấu trúc, thiếu gió và thiếu ánh sáng tự nhiên và chịu ảnh hưởng lớn từ độ ẩm. 

Công trình Fuelle Roga House tái sử dụng gạch cho thiết kế của mình (Nguồn Internet) 

Mục tiêu ban đầu là hạn chế việc phá dỡ và sử dụng lại phần lớn kết cấu hiện có. Tuy nhiên, kiến trúc sư buộc phải phá bỏ hơn 70% ngôi nhà do trong quá trình xây dựng, những khuyết điểm cấu trúc dần lộ ra. Thay vì bỏ đi, các vật liệu từ quá trình phá dỡ được tái sử dụng, tạo nên những điểm nhấn chính trong thiết kế mới. Dự án áp dụng triết lý “Giảm – Tái sử dụng – Tái chế” sử dụng các kỹ thuật truyền thống và vật liệu địa phương nhằm giảm chi phí và tận dụng tối đa tài nguyên sẵn có.

Thủy tinh 

Tái sử dụng chai thủy tinh trong không gian sống của bạn

Trái ngược với quan niệm sai lầm chung cho rằng việc sống xanh là một nỗ lực tốn kém, thì việc tái chế thủy tinh hoặc tái sử dụng chúng theo một cách nào đó lại là một giải pháp tiết kiệm chi phí. Bởi thủy tinh có thể tái chế hoàn toàn và vô tận mà không ảnh hưởng đến chất lượng hoặc độ tinh khiết của nó. Quá trình tái chế thủy tinh bắt đầu từ việc thu thập các loại rác thải thủy tinh, sau đó phân loại chúng và tái chế. Thủy tinh tái chế là một sản phẩm xanh đặc biệt, có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau như dùng để trang trí nhà cửa, kính sinh học (Bio Glass), kính xốp (Foam Glass),… 

Tổng kết

Tóm lại, việc sử dụng vật liệu tái chế trong thiết kế nội thất không chỉ là giải pháp về kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường. Thay vì chỉ nhìn vào vẻ ngoài mới mẻ, việc tái sử dụng vật liệu mang đến cho chúng ta cơ hội để làm mới không gian mà vẫn giữ được giá trị của quá khứ.